> Haberler > Röportaj

Edremit Körfezi’nde Mucizevi Yaşamın Kaynağı: Kutsal Zeytin Ağacına Dair

Favori Lezzetler Logo

YAZAR

Prof. Dr. Abdullah SOYKAN


Farklı tatlarda ve renklerde meyvesi, meyvesinden çıkan suyuyla (zeytinyağı), mitleri, efsaneleri, uzun ömrü ve diğer özellikleriyle zeytin ağacı hiç kuşkusuz ki insana göre ‘ölümsüz ağaç’tır.

Romalı Lucius Junius Moderatus Columella (MS.4-70) De Rustica, (V, 8.1) adlı eserinde “Zeytin bütün ağaçların ilkidir” (Olea … prima omnium arborum est) sözü ile zeytinin önemini çok güzel ifade etmiştir. İnsanoğluna dünyadaki bütün ağaçların içinden bir tanesini seç denilse şüphesiz çoğu zeytini seçerdi. Çünkü zeytin meyvesi, yağı, gövdesi, yaprağı ile insana en faydalı ağaçtır.

İnsanoğlu zeytine uzun ömrü, şifalı meyvesi ve yağı nedeniyle binlerce yıldır hep ilgi göstermiş ve hayranlık duymuştur. Sağlıklı uzun yaşamın sırrı, Akdeniz diyetinin en temel unsuru olan zeytinyağı, bir beslenme biçimi ve kültürü olmuştur. Önceleri sadece Doğu Akdeniz Havzası’nda yetiştirilen zeytin, Fenikeliler tarafından Kuzey Afrika ve Avrupa’nın güneyine kadar götürülmüştür. Zeytin kültürü Akdeniz Havzası’nda yaşamış birçok medeniyette olduğu gibi Eski Yunan ve Romalılar’da da önemli bir yere sahiptir. Roma İmparatorluğu’nun genişlemesiyle birlikte zeytinin yayılış alanları da artmıştır.

Dünyada yaklaşık 40’tan fazla ülkede yetiştirilen zeytin, Akdeniz Havzası’nda geniş bir yayılışa sahiptir. Akdeniz Havzası’nda yer alan Türkiye, dünyanın önemli zeytin ve zeytinyağı üreticisi ülkelerinden (zeytin üretiminde 3., zeytinyağı üretiminde ise 5. sırada) birisidir. Yapılan araştırmalar, Anadolu’nun Akdeniz kıyılarının zeytinin anavatanı olduğunu göstermektedir. Türkiye’de zeytin Çanakkale’den Mardin’e, Artvin’den, Muğla’ya kadar geniş bir coğrafyada yetişir.

Türkiye’nin sahip olduğu iklim ve yeryüzü şekilleri farklılığı zeytin çeşitlerini de zenginleştirmiştir. Ülkemizde 40 kadar ilde yaklaşık 120 çeşit zeytin yetiştirilir. Bazı çeşitler yağlık, bazıları ise sofralık olarak tüketilir. Her bölge ve yörenin kendine özgü ekolojik koşulları vardır. Buralarda yetişen zeytin çeşitleri ve bunların sunduğu lezzetler de birbirinden farklıdır. Yani her çeşidin ve yağın kendine özgü tadı, nefaseti ve aroması vardır. Bu farklılığı sağlayan ise zeytinin yetiştiği ortamın ekolojik şartlarıdır. 

Zeytin ağacının aradığı en uygun şartları yani optimum koşulları bulduğu yerlerden birisi de Edremit Körfezi (Ayvalık, Gömeç, Burhaniye, Havran, Edremit ve Ayvacık) çevresidir. Edremit yöresinin sahip olduğu fiziki coğrafi şartlarını oluşturan jeoloji, anakaya, jeomorfoloji, iklim, toprak, bitki örtüsü ve hidrografya sahada zeytin tarımı için optimum bir ortam hazırlamıştır. Bunun sonucu olarak yetişen zeytin ve elde edilen yağın kendine özgü tat, aroma ve duyusal özellikleri vardır.

Jeomorfolojik özellikler sahanın iklim şartlarını belirlemede önemlidir. Yöreyi kuzeyden ve doğudan kuşatan yüksek yer şekilleri kış aylarında soğuk hava kütlelerinin olumsuz etkisini azaltarak, yörede Akdeniz ikliminin yıl boyunca etkili olmasını sağlamaktadır. Aynı şekilde toprak, bitki örtüsü ve hidrolojik özellikler de bundan etkilenmektedir. Balıkesir ili 11,5 milyon zeytin ağacı (9,6 milyon zeytin ağacı Edremit Körfezi çevresinde) ile Türkiye’de 8. sırada iken zeytinyağı üretiminde 2. sıradadır.

Son bulgulara göre Edremit yöresinde zeytin ziraatı 2000 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Edremit Körfezi çevresi zeytin yetiştirme bakımından Türkiye’nin önemli sahalarındandır. Yaşı 1100’ü bulup geçen anıt zeytin ağaçları bu durumun en güzel tanıklardır. Akdeniz havzasında zeytin tarımının daha eski olduğu yöreler vardır fakat meyve ve yağ kalitesi olarak Edremit zeytini ve yağı Türkiye çapında haklı bir üne sahiptir.

Ülkemizin hemen hiçbir yerinde bu bitkinin coğrafi peyzaja, yöresel kültür ve ekonomiye yaptığı katkı Edremit Körfezi ve yakın çevresindeki kadar karakteristik değildir.



İlginizi çekebilecek diğer içerikler |


Değerlendirmeler| En Favori Yorumlar

0 Diğer Kişi yorum yaptı

Yorumlar (0)

FAVORİ LEZZETLER DERGİSİ

Sizden Gelen Tarifler

Siz de kendi tariflerinizi gönderin, isminiz ile birlikte sitemizde yayınlayalım.

HEMEN TARİFİNİ GÖNDER