> Köşe Yazıları > Yazar

Kars Gravyer Peyniri'nin Hikayesi ve Malakanlar...

Favori Lezzetler Logo

"Sarmaşık otu olup kök salmak isterken, ayrık otu olup, göçen Malakanlar" ve bize bıraktıkları kültürel mirasa yakından bakalım...

Ben 80'ler çocuğuyum. Bizim zamanımızda çeşit az, itiraz yoktu. İthalle henüz tanışmamıştık

İşte bu zamanlarda en sevdiğim çizgi filmlerden Tom & Jerry'i izler, yüzlerini asla görmediğimiz öfkeli ev sahiplerine aldırmadan dağıttıkları özenle hazırlanmış masaya, ağzımız açık bakardık. Jerry, bir sağa bir sola sallanan kırmızı jölenin içinden geçer, sarı, iri delikli bir peynirin üzerinden atlar bazen de içine saklanırdı. Yemeden aşık olmuştum o peynire. Ahh nerden bulalım o zaman Gravyer Peynirini?


Neyse ki artık her ilde mandıralarda, süpermarketlerde hem yerlisini hem ithalini bulabiliyoruz ama bizim tutkumuz yöresinden getirtmek. Kars Kaşarı özlemiyle biz de Malakan Peynircilik'le tanıştık. Bir çok markayla konuştum, yazıştım ama tutum ve esnaflık o kadar kıymetli ki... 


PEKİ MALAKAN İSMİ NERDEN GELİYOR?


"Kars Malakan Peynircilik" adını 1877 yılında Kars’a yerleşen, Kars Kaşar Peyniri, Kars Gravyer Peynirini ilk üreten Malakanlar’dan almış.


Rusça "Molokon", "Süt içenler" anlamına geliyor. Malakan Topluluğu, bir ırk değil. Yahudi geleneklerine yakın alışkanlıklarıyla, Rusya'da Ortodoks Kilise kurallarına karşı gelerek, haç taşımayan, domuz tüketmeyen, rahibi dinde aracı olarak görmeyen, silahlanma ve savaşa karşı, kilisenin haftada 2 kez süt içilmesine müsaade vermesine karşın, her gün süt içen aykırı bir topluluktu. Bu yüzden "Ruh Güreşçileri ve Süt içenler" olarak anıldılar.

Osmanlı-Rus Savaşı sonrası, 93 Harbiyle Kars'a yerleştirildiklerinde bölgeye ve kız alıp verme dışında Türklere çabuk adapte oldular. Su kenarlarına un değirmenleri kurdular, kaz yetiştirdiler, tarımda at kullandılar, Malakan İnekleriyle daha fazla süt elde ettiler. Bu sütlerle yağlı peynirler yaptılar. Çeçil, gravyer ve kaşar peyniri üretmeye başladılar. Bölgede ilk kez patates ve şeker pancarı yetiştiriciliği yaptılar. Bu anlatılanlarla zihninizde ne kadar tutucu bir topluluk canlansa da neredeyse her evde piyano vardı, müzik ve sanatta yetenekliydiler.

1917 Bolşevik Devrimiyle, Malakanlar'ın bir kısmı Rusya'ya döndü. Kalanlar 1919 yılına kadar Kars'ta yaşamaya devam etti. Sonunda ünlü Rus yazar Tolstoy'un yardımıyla Batum'dan bir gemiyle Türkiye'den tamamen ayrıldılar. Kimisi savaştan uzak Kanada'ya, kimisi ABD'ye kimisi de Avusturalya'ya gitti. Almanya'nın işçi aldığı dönemde de göç edenler oldu. Kars'ın Çakmak köyünde hala yaşayan 3 aile bulunuyor. Onlardan geriye bıraktıkları kültürel yemek mirası kaldı. 


NEDEN MALAKAN PEYNİRİ?

Ekim ayı ile Mart ayı arasında, ineklerin doğum yapmadan önceki dönemindeki sütünden yapılır. Peynirlerin mayalama, olgunlaşma süreci peynir kazana girip pişirilmeden önce yapılmaktadır. 34-35 saate olgunlaştırılıp mayalandıktan sonra 72 derece suda haşlanmaktadır. Malakan peynirinin yağ oranı yüksektir, yapısı gereği yumuşaktır. Ağızda krema ve süt tadı bırakır.

Zavot Irkı ineklerden sağılan doğal ve katkısız sütler mandıralara ulaştırılır.  Kars Eski Kaşar peynirinin üretim aşamalarında sadece süt, tuz ve şirden maya kullanılır. Kars eski kaşarı kendine has yumuşak aroması, açık mısır sarısı rengi ve yağlı hoş tadıyla Anadolu’daki diğer kaşarlardan ayrılır.

Dünyaca ünlü Gravyer Peyniri'ni İsviçre'den sonra en iyi üretildiği yer Kars'tır. Coğrafi işaret belgesine sahiptir .Yaklaşık 150 yıldır Kars, Ardahan, Iğdır yöresinde 1800 – 2600 metre rakım ve 1500'e yakın biyolojik bitki çeşitliğinde otlayan büyükbaş hayvanların sütünden üretilen Kars Kaşar Peyniri, Kars Gravyer Peynirini  tatmak isterseniz, köpük kolilerde buz aküleriyle size gönderilecek onlarca çeşit süt ürünleri için malakanpeynircilik.com web sitesini ziyaret edebilirsiniz.


Gelen koli açılım videosu ise @missbogaz instagram sayfamda! Peki kolide neler var?


Kars Eski Kaşarı (16-17 ay dinlemiş)

Kars Gravyer Peyniri (12 ay dinlemiş)

Göbek Kaşarı (Taze Kaşar grubudur, daha yağlıdır)

Malakan Peyniri (Taze Kaşar grubudur, süt oranı fazladır)

Erzincan Deri Tulum

Erzincan Bidon Tulum

Karakovan Süzme Bal


Haydi afiyetle!





İlginizi çekebilecek diğer içerikler |


Ahu Garipgil

Merhaba ben Ahu Uzunoğulları Garipgil. Eğitim sevdalısı, müzeci, turizmci, zamanla yarışan, çalışan bir anneyim. Turizm, İşletme, Çocuk Gelişimi, Eğitim Bilimleri yüksek lisansın ardından yeniden Aşçılık öğrencisiyim! Sayfamda Müze ve ören yerleri, tarih&gastronomi, mekanlar hakkında yazılar ve pratik tarifler bulabilirsiniz.

Anadolu Kültürel Girişimcilik İç Anadolu Bölge Müdürü

Bongo Art Project, Proje Koordinatörü

Museum Soul, Proje Koordinatörü

Esat Lions Sıfır Atık Projesi, Danışman 

Instagram: @missbogaz

Devamını Gör

Değerlendirmeler| En Favori Yorumlar

0 Diğer Kişi yorum yaptı

Yorumlar (0)

FAVORİ LEZZETLER DERGİSİ

Sizden Gelen Tarifler

Siz de kendi tariflerinizi gönderin, isminiz ile birlikte sitemizde yayınlayalım.

HEMEN TARİFİNİ GÖNDER